Vấn nạn kê đơn nhầm lẫn: đe dọa không lời cảnh báo

Các sai sót y tế là một vấn đề lớn trong cộng đồng chăm sóc sức khỏe ngày nay. Sai sót y tế là nguyên nhân gây tử vong hàng thứ ba và đến năm 2018, đã cướp đi sinh mạng của khoảng 250.000 đến 440.000 người mỗi năm. Sai sót y tế bao gồm nhiều loại sai lầm y khoa khác nhau, nhưng gần 50% trong số đó liên quan đến việc kê đơn hoặc ghi chú thuốc men không đúng.

Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, bao gồm dược sĩ và bác sĩ, đều có thể góp phần gây ra những sai sót này. Mặc dù Hoa Kỳ chi khoảng 17,3% GDP quốc gia cho lĩnh vực y tế, nhưng đây cũng là quốc gia có số lượng sai sót y tế được báo cáo nhiều nhất.

Hậu quả cửa việc kê nhầm đơn thuốc

Với những nỗ lực thích hợp, sai sót y tế có thể trở thành một trong những vấn đề dễ ngăn ngừa nhất trong hệ thống chăm sóc sức khỏe. Những sai lầm này không chỉ tốn hàng tỷ đô la để khắc phục mà còn gây ra các vấn đề sức khỏe tâm thần và thể chất cho bệnh nhân, làm giảm niềm tin vào hệ thống y tế và thường dẫn đến nghiện ngập, lạm dụng thuốc.

Hậu quả rõ ràng nhất của việc nhận được đơn thuốc sai là phản ứng thể chất với loại thuốc không cần thiết, đôi khi có thể dẫn đến các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Kết hợp các loại thuốc khác nhau không được chỉ định để tương tác có thể gây ra phản ứng miễn dịch không cần thiết và thường dẫn đến các tác dụng phụ nguy hiểm.

Sử dụng thuốc không cần thiết cũng có thể gây ra các bệnh nghiêm trọng như suy gan, thay đổi tính cách và thái độ, nhịp tim nhanh và thậm chí tử vong. Ngoài ra, những tác dụng thể chất này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần ở bệnh nhân, chẳng hạn như gây thêm đau đớn cho bệnh nhân cần dùng thuốc giảm đau hoặc ảnh hưởng đến khả năng vận động của họ.

Loại căng thẳng này có thể gây ra stress và tuyệt vọng ở bệnh nhân và tổng thể có hại cho sức khỏe tâm thần của họ.

Nguy cơ cao hơn khi sử dụng nhiều loại thuốc cùng lúc

Một ví dụ được đưa ra trong một nghiên cứu của Nabhani Zadeh và cộng sự thảo luận về người khuyết tật tâm thần thường phải dùng đồng thời nhiều loại thuốc khác nhau, được gọi là đa dược (sử dụng hơn năm loại thuốc cùng lúc). Dùng nhiều loại thuốc cùng một lúc có thể dẫn đến những tương tác nguy hiểm giữa các loại thuốc, làm tăng nguy cơ tác dụng phụ và đơn thuốc không chính xác.

Ví dụ, một bệnh nhân đến nhà thuốc để lấy sáu loại thuốc họ đang dùng để điều trị rối loạn lo âu và rối loạn căng thẳng sau sang chấn. Mỗi lần lấy thuốc hoặc thay đổi loại thuốc, người này đều có nguy cơ cao hơn mắc sai sót y tế so với những người khác. Nguyên nhân là do các địa điểm phân phối có thể mắc nhiều sai sót hơn khi phải chuẩn bị và sắp xếp nhiều đơn thuốc cho một người.

Các sai lầm này không chỉ gây ra vấn đề tâm lý cho bệnh nhân mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nhân viên y tế gây ra sai sót. Các bác sĩ có thể cảm thấy vô cùng tội lỗi, xấu hổ và sợ hãi, điều này có thể dẫn đến các rối loạn sức khỏe tâm thần như trầm cảm. Cả nhân viên y tế và bệnh nhân đều phải đối mặt với những khó khăn đáng kể do sai sót y tế.

Các sai sót liên tục trong hệ thống chăm sóc sức khỏe không chỉ khiến nhân viên y tế trông kém đáng tin cậy và thiếu chu đáo mà còn có thể dẫn đến thiếu lòng tin vào toàn bộ hệ thống. Khi một bệnh nhân nghe hoặc trải nghiệm trực tiếp một sai sót y tế, họ không thể không cảm thấy sợ hãi và lo lắng khi phải tin tưởng vào các bác sĩ và nhân viên phân phối thuốc của mình.

Sai sót y tế gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, và nỗi lo ngại có thể trải qua một sai sót như vậy chỉ càng lớn hơn khi số lượng sai sót y tế gia tăng. Từ góc nhìn của bác sĩ hoặc nhân viên y tế, việc báo cáo các sai sót này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sự nghiệp của họ.

Vì vậy, các chuyên gia thường do dự khi phải báo cáo sai lầm của chính mình hoặc của đồng nghiệp. Sự thiếu minh bạch và trung thực này dẫn đến một chu kỳ luẩn quẩn của những sai sót y tế liên tục xảy ra mà không bị phát hiện, khiến hệ thống vẫn không thay đổi và kém hiệu quả.

Một lần nữa, các sai sót liên tục chỉ khiến bệnh nhân nghi ngờ và hoài nghi về tính chính xác và đáng tin cậy của các chuyên gia y tế và các tổ chức chăm sóc sức khỏe của họ.

Những sai sót liên quan đến chất kiểm soát

Lạm dụng chất gây nghiện là một vấn đề sức khỏe cộng đồng hàng đầu ảnh hưởng đến cả thanh thiếu niên và người trưởng thành. Tình cờ thay, các sai sót y tế góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề này, khiến bệnh nhân dễ vô tình nghiện các loại thuốc không đúng chỉ định.

Những loại thuốc dễ bị lạm dụng nhất là các loại thuốc giảm đau gốc phiện như Oxycontin và những loại chứa hydrocodone, thuốc chống lo âu và thuốc kích thích. Các loại thuốc giảm đau gốc phiện như oxycontin và những loại chứa hydrocodone là chất được kiểm soát, có nghĩa là chúng được cất giữ trong két sắt và cần được dược sĩ xác minh kỹ lưỡng trước khi cấp phát vì tiềm ẩn nguy cơ lạm dụng rất cao.

Việc kê đơn những loại thuốc này cho người không đúng chỉ định sẽ khiến họ gặp nguy cơ lạm dụng và nghiện rất lớn. Trong một nghiên cứu năm 2004, một trong số 12 bệnh nhân bị kê đơn sai thuốc. Sự gia tăng các trường hợp kê đơn sai có tương quan với tỷ lệ lạm dụng thuốc cao hơn. Nghiên cứu này thể hiện tác động trực tiếp của việc kê đơn sai đối với khả năng lạm dụng và nghiện thuốc.

Nhìn chung, việc sử dụng thuốc không đúng có thể dẫn đến những hậu quả kéo dài suốt đời. Các tác động và hiệu ứng khác nhau của việc kê đơn sai có thể được giảm thiểu từ hai phương diện: bệnh nhân và chuyên gia. Từ phía chuyên gia, việc rà soát thuốc định kỳ và hàng năm tại nhà thuốc đã được chứng minh là giúp giảm thiểu sai sót y tế.

Từ phía bệnh nhân, việc đặt câu hỏi cho dược sĩ, bác sĩ và các nhà cung cấp dịch vụ y tế khác về nhu cầu sử dụng thuốc, thời gian dùng, tác dụng phụ, hạn chế và liều lượng có thể nâng cao kiến thức và an toàn cho bệnh nhân. Một giải pháp khác từ phía bệnh nhân là đơn giản là nên lên tiếng; nếu có bất kỳ tác dụng phụ hoặc thay đổi nghi ngờ, hãy cho nhà kê đơn biết hoặc hỏi ý kiến dược sĩ. Tóm lại, những điều chỉnh và thực hành nhỏ có thể giảm đáng kể tần suất xảy ra sai sót y tế.

Tham khảo:

“About CMS.” CMS, https://www.cms.gov/about-cms. Accessed 29 January 2024.

Deeley, Elena. “How Medication Errors Can Affect Your Mental Health.” Psychreg, 24 December 2020, https://www.psychreg.org/medication-errors-mental-health/. Accessed 29 January 2024.