Vượt qua “điểm nghẽn” trong đấu thầu thuốc. Các chuyên gia đã giải quyết như thế nào?

Để giảm bớt khó khăn cho các bệnh viện trong quá trình mua sắm và đấu thầu thuốc cũng như vật tư y tế, Chính phủ vừa ban hành Nghị định 24/2024/NĐ-CP. Trước những lo ngại từ các quản lý bệnh viện về vấn đề mua sắm và đấu thầu, đại diện từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có những giải đáp…

Trong diễn đàn thường niên của Câu lạc bộ Giám đốc Bệnh viện các tỉnh miền Bắc năm 2024, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định rằng tình trạng thiếu hụt thuốc và trang thiết bị y tế tại một số cơ sở y tế công lập đã tăng cao kể từ giai đoạn cao điểm của cuộc chiến chống dịch COVID-19.

Với sự quan tâm và chỉ đạo từ Đảng và Nhà nước, cùng sự phối hợp chặt chẽ từ các bộ, ngành Trung ương và địa phương, ngành y tế đã nỗ lực khắc phục tình trạng trên, đảm bảo công tác chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng. Đồng thời, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng chia sẻ về cách mà các bệnh viện đã ứng phó với khó khăn sau khi Nghị quyết 30 của Chính phủ về giải quyết khó khăn trong mua sắm và đấu thầu thuốc và vật tư y tế chấm dứt vào ngày 30/12/2023. Các giải pháp tiếp theo đã được chuẩn bị, trong đó có việc sửa đổi Luật Khám chữa bệnh và Luật Đấu thầu, có hiệu lực từ 1/1/2024.

Đặc biệt, Chính phủ cũng đã phát hành kịp thời Nghị định 24/2024/NĐ-CP vào ngày 27/2, tập trung vào công tác đấu thầu, với những điều khoản cụ thể về mua sắm thuốc và vật tư y tế. Đây là một bước quan trọng để giúp các bệnh viện thực hiện việc mua sắm một cách hiệu quả.

Có thể triển khai ngay việc đấu thầu mua thuốc Trong bối cảnh của Nghị định 24, ông Hoàng Cương, Trưởng phòng chính sách từ Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cho biết rằng từ tháng 1/2024, khi Luật Đấu thầu mới có hiệu lực, đã có hơn 10.000 gói thầu phát hành hồ sơ mời thầu theo luật mới, trong đó có các gói thầu mua sắm cho y tế.

Theo ông Cương, vào ngày 27/2 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 24 để quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về việc lựa chọn nhà thầu, cung cấp cơ sở cho các bệnh viện triển khai ngay việc mua sắm mà không cần phải chờ đợi sự hướng dẫn từ các thông tư.

Ông Cương cũng nhấn mạnh: Luật Đấu thầu mới và Nghị định 24 mang lại nhiều điểm mới, giúp cho việc đấu thầu thuốc và vật tư y tế trở nên thuận lợi hơn, có thể chỉ định thầu trong trường hợp có tình trạng khẩn cấp, hoặc trong một số tình huống khác để đảm bảo hoạt động thường xuyên của các bệnh viện. Bên cạnh đó, cũng có một số hình thức mua sắm mới như chào giá trực tuyến minh bạch trên mạng đấu thầu quốc gia, cho phép bệnh viện mua linh kiện bị hỏng trong vòng 3-4 ngày.

Ông Hoàng Cương, Trưởng phòng chính sách từ Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cho biết từ tháng 1/2024, khi Luật Đấu thầu mới có hiệu lực, đã có hơn 10.000 gói thầu phát hành hồ sơ mời thầu theo luật mới, trong đó có các gói thầu mua sắm cho y tế.

Bàn về Nghị định 24, ông Cương nói rằng, Nghị định này cho phép các bệnh viện có thể xác định giá gói thầu dựa trên báo giá, kể cả trường hợp chỉ có một báo giá, cũng có thể dùng báo giá đó làm giá dự kiến cho gói thầu, hoặc nếu có nhiều báo giá thì lấy giá dự kiến từ gói thầu có giá cao nhất. Điều này là điểm mới đáng chú ý so với các quy định trước đó.

Ngoài ra, các bệnh viện cũng được phép áp dụng tùy chọn, mua thêm tối đa 30% gói thầu mua sắm trước đó. Quy định mới cũng giao quyền cho chủ đầu tư để nhận diện những khó khăn vướng mắc trước đây và giải quyết chúng.

Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, ông Đào Xuân Cơ, cho biết rằng Nghị định 24 được xây dựng dựa trên Thông tư 14 và tinh thần của Nghị quyết 30, quy định rằng khi đấu thầu mua thuốc và vật tư y tế, không nhất thiết phải có 3 báo giá như trước đây. Bên cạnh đó, Nghị định cũng cho phép ghi vào hồ sơ thầu thông tin về xuất xứ hàng hóa thuộc nhóm nước, khu vực và vùng lãnh thổ, dựa trên khả năng tài chính và nhu cầu của bệnh viện, nhằm đảm bảo chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân. Đây là một bước tiến mới thuận lợi cho các bệnh viện trong việc mua sắm và đấu thầu trong tương lai.

TS.BS Nguyễn Văn Thường, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội), cũng chia sẻ rằng Nghị định 24 đã giúp các bệnh viện giải quyết nhiều vấn đề thực tiễn. Cụ thể, Nghị định đã nêu rõ quy trình đấu thầu gồm bao nhiêu bước, các bước phải thực hiện như thế nào, và cung cấp biểu mẫu để triển khai đấu thầu. Tuy nhiên, trong Nghị định cũng ghi rõ rằng Bộ Y tế cần phải thực hiện một số bước như phân loại trang thiết bị, vật tư và thuốc, xác định nhóm nào cần phải đấu thầu tập trung, nhóm nào được các bệnh viện tự quyết định.

Theo PGS.TS Đào Xuân Cơ, các bệnh viện có thể áp dụng Nghị định 24 vào mua sắm và đấu thầu cho các nhu cầu cấp bách ngay lập tức, vì các thủ tục mua sắm cấp bách đã được rút gọn so với trước.

Đấu thầu thuốc, vật tư y tế, bệnh viện được chỉ định thầu trong trường hợp khẩn cấp

Tuy nhiên, trong quá trình trao đổi và thảo luận tại hội nghị cũng như các cuộc trao đổi không chính thức, không ít lãnh đạo bệnh viện đã bày tỏ lo ngại về tính trung thực và chính xác của báo giá trang thiết bị và vật tư y tế từ các doanh nghiệp. Các bệnh viện lo ngại rằng họ có thể phải mua với giá cao, và sau này khi kiểm tra sẽ gặp phải rủi ro mất tài sản.

PGS.TS Đào Xuân Cơ đã lên tiếng rằng khi các doanh nghiệp đưa ra báo giá và kê khai thông tin trên hệ thống, vẫn có thể không đảm bảo tính trung thực vì có thể doanh nghiệp tăng giá giả. “Câu chuyện này phổ biến khi nhiều doanh nghiệp thành lập nhiều công ty, các công ty này trúng thầu, và chủ đầu tư vẫn rơi vào tình trạng mua với giá đắt và sau này phát hiện sai phạm khi kiểm toán” – ông Cơ lưu ý.

Đồng thời, theo nhiều phản ánh từ lãnh đạo bệnh viện, để có thể thực hiện đấu thầu một cách rộng rãi với một lượng lớn các cơ sở y tế vẫn cần phải chờ đợi các thông tư hướng dẫn. Đại diện của nhiều bệnh viện cũng thừa nhận rằng việc đấu thầu mua sắm đủ thuốc và vật tư vẫn không dễ dàng.

Về vấn đề này, ông Hoàng Cương lưu ý rằng việc báo giá là quyền của doanh nghiệp và doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm với việc báo giá của mình. Trong khi đó, chủ đầu tư là các bệnh viện, nếu nhận thấy rằng báo giá không đảm bảo tính chính xác, họ có thể kiểm tra báo giá công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế để đối chiếu. Nếu doanh nghiệp báo giá cao, chủ đầu tư có thể chọn lựa doanh nghiệp khác.

Hiện nay, Bộ Y tế và Bộ Kế hoạch Đầu tư đang hợp tác để ban hành các thông tư hướng dẫn việc thực hiện Nghị định 24 trong thời gian sớm nhất.

Tại hội nghị, lãnh đạo Bộ Y tế cũng thông báo rằng họ đang phối hợp cùng các bộ ngành để có thể ban hành các thông tư hướng dẫn trong thời gian sớm nhất.