Phạm vi hành nghề của Bác sĩ Y học cổ truyền theo Thông tư 32/2023/TT-BYT

Việc xác định chính xác phạm vi hành nghề của bác sĩ y học cổ truyền (YHCT) là yếu tố then chốt để đảm bảo tuân thủ pháp lý và an toàn cho người bệnh. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các quy định pháp lý theo Thông tư 32/2023/TT-BYT và Nghị định 96/2023/NĐ-CP, để giúp bác sĩ và chủ cơ sở y tế vận hành đúng pháp luật.

Phạm vi chuyên môn YHCT theo Thông tư 32/2023/TT-BYT

Theo Điều 11 Thông tư 32/2023/TT-BYT, phạm vi hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của Bác sĩ Y học cổ truyền được quy định chi tiết tại Phụ lục số VI ban hành kèm theo Thông tư này.

Phạm vi này bao gồm cả việc khám bệnh, chẩn đoán (theo Điều 10) và thực hiện các nhóm kỹ thuật điều trị cụ thể sau đây:

Các phương pháp điều trị dùng thuốc YHCT

Bác sĩ y học cổ truyền có đầy đủ thẩm quyền kê đơn (theo Điều 10 Thông tư 32 ) và thực hiện các kỹ thuật dùng thuốc YHCT để điều trị. Các kỹ thuật này bao gồm:

• Sắc thuốc thang, kể cả việc sử dụng máy để sắc và đóng gói thuốc.
• Xông thuốc, xông hơi thuốc.
• Ngâm thuốc YHCT (cho toàn thân hoặc cho từng bộ phận).
• Các phương pháp dùng thuốc ngoài da khác như: Đặt thuốc YHCT , Bó thuốc.

Các phương pháp điều trị không dùng thuốc (Thủ thuật YHCT)

Đây là nhóm dịch vụ kỹ thuật chiếm đa số trong danh mục. Phụ lục VI liệt kê hàng trăm kỹ thuật chi tiết , có thể phân loại thành các nhóm phương pháp chính sau:

• Các hình thức châm: Hào châm , điện châm , nhĩ châm (bao gồm điện nhĩ châm, nhĩ dán) , mai hoa châm , mãng châm , laser châm , và từ châm.
• Cứu: Bao gồm các kỹ thuật cứu trực tiếp, gián tiếp, ôn châm (châm kết hợp cứu) và chườm ngải.
• Thủy châm: Kỹ thuật tiêm thuốc (theo y lệnh) vào các huyệt đạo .
• Cấy chỉ (Nhu châm): Kỹ thuật cấy chỉ tự tiêu vào huyệt đạo .
• Tác động cơ học: Xoa bóp bấm huyệt (bằng tay hoặc bằng máy) , kéo nắn cột sống (cổ, thắt lưng).
• Các kỹ thuật YHCT khác: Chích lể , giác hơi , và luyện tập dưỡng sinh.
• Nắn bó YHCT: Nắn, bó gãy xương (cẳng tay, cánh tay, cẳng chân) và nắn bó trật khớp bằng phương pháp y học cổ truyền.

Kỹ thuật Y học hiện đại cơ bản và Phục hồi chức năng

Một điểm mới và cực kỳ quan trọng trong Thông tư 32/2023/TT-BYT là Phụ lục VI đã chính thức đưa vào phạm vi hành nghề của bác sĩ YHCT nhiều kỹ thuật Y học hiện đại cơ bản .

Điều này nhằm đảm bảo bác sĩ YHCT có đủ cơ sở pháp lý để theo dõi, xử trí và đảm bảo an toàn cho người bệnh trong quá trình điều trị. Các kỹ thuật này bao gồm:

Theo dõi và cấp cứu cơ bản:

• Cấp cứu ngừng tuần hoàn hô hấp cơ bản.
• Theo dõi huyết áp, điện tim (Ghi điện tim cấp cứu tại giường).
• Theo dõi SPO2 (độ bão hòa oxy).
• Thở oxy qua gọng kính hoặc mặt nạ.
• Hút đờm, đặt canuyn mũi hầu, miệng hầu.
• Thủ thuật Heimlich (lấy dị vật đường thở).

Các thủ thuật cơ bản:

• Tiêm trong da, tiêm dưới da, tiêm bắp thịt .
• Tiêm tĩnh mạch, truyền tĩnh mạch.
• Đặt ống thông dạ dày , cho ăn qua sonde.
• Thông tiểu.
• Lấy máu làm xét nghiệm (mao mạch, tĩnh mạch, động mạch).
• Băng bó vết thương , cố định tạm thời gãy xương.

Phục hồi chức năng (cơ bản):

• Điều trị bằng tia hồng ngoại.
• Điều trị bằng nhiệt nóng (chườm nóng) và nhiệt lạnh (chườm lạnh).
• Điều trị bằng Parafin.
• Thủy trị liệu (ngâm, bồn).
• Các bài tập vận động cơ bản (tập đi, tập với dụng cụ, tập thay đổi tư thế…).

Tải phạm vi hành nghề của bác sỹ y học cổ truyền

Phạm vi hành nghề bác sĩ y học cổ truyền có bao gồm Y học hiện đại không?

Nguyên tắc cốt lõi được quy định tại Điều 10 Thông tư 32/2023/TT-BYT là: phạm vi hành nghề phải “phù hợp với văn bằng, chứng chỉ chuyên môn” mà người đó đã được cấp.

Bác sĩ YHCT có được chỉ định Xét nghiệm, X-quang (Cận lâm sàng) không?

CÓ. Đây là một trong những thay đổi rõ ràng nhất.

Khoản 2, Điều 10 Thông tư 32/2023/TT-BYT quy định rõ phạm vi hành nghề của người hành nghề bao gồm việc “chỉ định các phương pháp cận lâm sàng“. Điều này cho phép bác sĩ YHCT được quyền chỉ định các xét nghiệm máu, nước tiểu, X-quang, siêu âm… để hỗ trợ chẩn đoán, theo dõi điều trị và đảm bảo an toàn cho người bệnh, miễn là các chỉ định này phù hợp với bệnh lý đang điều trị.

Bác sĩ YHCT có được kê đơn thuốc Tây (Tân dược) không?

CÓ, NẾU CÓ VĂN BẰNG/CHỨNG CHỈ PHÙ HỢP.

Việc kê đơn thuốc Tây được siết chặt hơn việc chỉ định cận lâm sàng và phụ thuộc hoàn toàn vào văn bằng của bác sĩ:

• Trường hợp 1: Bác sĩ YHCT “thuần túy” Nếu người hành nghề chỉ có văn bằng Bác sĩ Y học cổ truyền, phạm vi hành nghề của họ sẽ thực hiện theo Phụ lục VI (ban hành kèm Thông tư 32). Phạm vi này cho phép “kê đơn thuốc“, nhưng phải được hiểu là “thuốc YHCT” (thuốc thang, thuốc thành phẩm YHCT). Việc kê đơn thuốc Tây trong trường hợp này là vi phạm phạm vi hành nghề.
• Trường hợp 2: Bác sĩ YHCT có đào tạo YHHĐ Nếu bác sĩ YHCT đó có học thêm và được cấp các văn bằng, chứng chỉ YHHĐ (ví dụ: CKI Nội khoa, chứng chỉ Hồi sức cấp cứu…), họ được phép kê đơn thuốc Tây trong phạm vi chuyên khoa mà mình đã được đào tạo và cấp chứng chỉ. Điều này tuân thủ đúng nguyên tắc của Điều 87 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 là: “Chỉ người hành nghề có đủ điều kiện mới được… kê đơn thuốc kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại.”.

Bác sĩ YHCT có được thực hiện các thủ thuật YHHĐ (Tiêm, truyền…) không?

CÓ, VÀ NHIỀU KỸ THUẬT CƠ BẢN ĐÃ ĐƯỢC BAO GỒM SẴN.

Phụ lục VI của Thông tư 32/2023/TT-BYT đã chính thức đưa vào phạm vi hành nghề của bác sĩ YHCT nhiều kỹ thuật YHHĐ cơ bản để đảm bảo an toàn và xử trí cấp cứu cho người bệnh, bao gồm:

• Cấp cứu cơ bản: Cấp cứu ngừng tuần hoàn hô hấp cơ bản , thủ thuật Heimlich (lấy dị vật đường thở) , thở oxy qua gọng kính/mặt nạ.
• Thủ thuật YHHĐ cơ bản: Lấy máu xét nghiệm , tiêm trong da, tiêm dưới da, tiêm bắp thịt , tiêm tĩnh mạch, truyền thuốc/dịch tĩnh mạch , đặt ống thông dạ dày , thông tiểu , băng bó vết thương.

Đối với các kỹ thuật YHHĐ chuyên sâu hơn không có trong Phụ lục VI (ví dụ: tiêm nội khớp, tiêm GFC/PRP…), bác sĩ YHCT vẫn có thể thực hiện nếu:

1. Bác sĩ đó có chứng chỉ đào tạo kỹ thuật chuyên môn hợp pháp cho kỹ thuật đó.
2. Người chịu trách nhiệm chuyên môn của cơ sở khám bệnh ra quyết định bằng văn bản cho phép người hành nghề đó thực hiện kỹ thuật, dựa trên năng lực và chứng chỉ đã có (theo quy định tại khoản 3, Điều 125, Nghị định 96/2023/NĐ-CP).

Phân biệt phạm vi hành nghề của Bác sĩ YHCT và Y sĩ YHCT

Theo Luật KBCB 2023, Nghị định 96 và Thông tư 32, vai trò và phạm vi chuyên môn của Bác sĩ Y học cổ truyền (YHCT) và Y sĩ YHCT có sự khác biệt rõ rệt.

Khác biệt về Vai trò pháp lý (Phụ trách chuyên môn)

Đây là khác biệt lớn nhất về mặt pháp lý, được quy định tại Nghị định 96/2023/NĐ-CP:

1. Bác sĩ Y học cổ truyền: Được phép đứng tên chịu trách nhiệm chuyên môn kỹ thuật cho hình thức tổ chức là “Phòng khám Y học cổ truyền”.
2. Y sĩ Y học cổ truyền: Không được phép phụ trách “Phòng khám Y học cổ truyền“. Y sĩ YHCT chỉ được phép đứng tên chịu trách nhiệm chuyên môn cho hình thức tổ chức là “Phòng chẩn trị Y học cổ truyền”.

Theo quy định, phòng chẩn trị YHCT là hình thức tổ chức có quy mô và yêu cầu thấp hơn so với phòng khám YHCT.

Khác biệt về Phạm vi chuyên môn kỹ thuật (Thông tư 32/2023/TT-BYT)

Thông tư 32/2023/TT-BYT quy định rất rõ phạm vi hành nghề của hai chức danh này tại hai phụ lục riêng biệt:

• Bác sĩ YHCT: Thực hiện theo Phụ lục VI.
• Y sĩ YHCT: Thực hiện theo Phụ lục XI.

Khi so sánh hai phụ lục này, có thể thấy phạm vi của Y sĩ YHCT là một phiên bản thu hẹp của Bác sĩ YHCT .

1. Các kỹ thuật chung (Cả hai đều được thực hiện)

Cả Bác sĩ YHCT và Y sĩ YHCT đều được thực hiện các phương pháp chẩn đoán (Tứ chẩn) và các kỹ thuật YHCT phổ thông , bao gồm:

• Hào châm, Điện châm, Nhĩ châm .
• Cứu, Ôn châm .
• Xoa bóp bấm huyệt, Giác hơi .
• Kê đơn thuốc thang, Sắc thuốc.
• Thực hiện các kỹ thuật Y học hiện đại cơ bản (như theo dõi SPO2, điện tim, cấp cứu cơ bản, tiêm, truyền, thở oxy, thông tiểu, v.v.) .
• Thực hiện các kỹ thuật Phục hồi chức năng cơ bản (như điều trị bằng tia hồng ngoại, nhiệt nóng/lạnh, tập vận động) .

2. Các kỹ thuật Bác sĩ YHCT được làm (Y sĩ YHCT KHÔNG được làm)

Đây là điểm khác biệt mấu chốt về chuyên môn. Phạm vi của Bác sĩ YHCT (Phụ lục VI) bao gồm các kỹ thuật có tính xâm lấn cao và yêu cầu chuyên môn sâu hơn mà không có trong danh mục của Y sĩ YHCT (Phụ lục XI) :

• Thủy châm (tiêm thuốc vào huyệt) .
• Cấy chỉ (nhu châm) .
• Mãng châm.
• Kéo nắn cột sống (cổ, thắt lưng).
• Nắn, bó gãy xương (cẳng tay, cánh tay, cẳng chân) bằng phương pháp YHCT

Luật Khám bệnh, chữa bệnh 15/2023/QH15 và Thông tư 32/2023/TT-BYT , đã làm rõ và mở rộng đáng kể phạm vi hành nghề cho bác sĩ y học cổ truyền. Hãy tận dụng quyền được chỉ định các phương pháp cận lâm sàng (như xét nghiệm, X-quang) và thực hiện các kỹ thuật YHHĐ cơ bản (như tiêm, truyền, cấp cứu ngừng tuần hoàn cơ bản…) đã được quy định rõ trong Phụ lục VI để chẩn đoán chính xác và đảm bảo an toàn tối đa cho người bệnh.